Komentar za dnevni list Vijesti o perspektivi proširenja EU na Zapadni Balkan
Uključivanje izrade Strategije za uspješno pristupanje Srbije i Crne Gore Evropskoj uniji u redosled planiranih koraka koji bi trebalo da vode ujedinjenijoj, jačoj i demokratskijoj Uniji je samo po sebi pozitivno. To što je Unija u prvi plan stavila Crnu Goru i Srbiju kod izrade ove strategije je prepoznavanje da su ove dvije države najviše odmakle u procesu integracije od zemalja Zapadnog Balkana i da u zacrtanom periodu i jedna i druga mogu dostići određeni nivo demokratizacije dovoljan za članstvo u EU. Međutim, dalje kroz proces integracije, EU bi trebalo da ”procijeni” spremnost za članstvo posebno i za Crnu Goru i za Srbiju. Od takve procjene bi trebalo da zavisi da li će pristupanje biti 2025, prije ili poslije zacrtane godine. Da li je to plan ili će EU političkom odlukom odrediti ”zajedničku spremnost” kada za tako nešto i sama bude spremna za sada nije jasno. Istovremeno, iako sada 2025. godina izgleda daleko i dalje je ne vidimo kao ”obećanu” i sigurnu godinu za punu integraciju.
Što se, pak, tiče dileme da li Unija želi da izbjegne pojedinačno pristupanje: EEC/EU je do sada prošla kroz dva pojedinačna proširenja, 1981. godine kada je Grčka postala deseta članica, i 2013. godine kada je 28 članica postala Hrvatska. U tom smislu pojedinačno pristupanje ne bi bilo presedan. Takođe, najviše problema u smislu prilagođavanja rada institucija zbog prijema novih članica Unija je imala nakon velikog proširenja 2004. godine i 2007. godine na zemlje centralne i istočne Evrope, i to zbog broja država koje su se priključile, ali i zbog toga što neke od njih nisu bile spremne za članstvo. Niz političkih odluka o prijemu novih članica, nemogućnost da odgovori na izazove ekonomske, kasnije migrantske, krize, manjka demokratije u državama članicama, nedostatka demokratske legitimnosti na EU nivou, ali i stanje u samim zemljama regiona, uticali su na obazriviji pristup EU prema Zapadnom Balkanu, ali sada bismo slobodno mogli reći da je pristup posatao previše obazriv. Pripremanje terena za pristupanje Crne Gore i Srbije EU 2025. godine bi trebalo bude mamac kako bi se lakše prihvatila najavljena i potencijalna godina pristupanja. To što Crna Gora već pregovara pet godina o članstvu, dokaz je da se reforme ne odvijaju željenom dinamikom zbog brojnih razloga, od kojih je najvažniji taj da bi otklon od ustaljenih praksi i dosledno sprovođenje zakona koštalo vladajuću partiju vlasti. Otuda odlučan zaokret i stvarno uspostavljanje vladavine prava i demokratije nužno traže bolne rezove i promjene u sistemu odgovornosti na svim nivoima. Međutim, jasnije smjernice i prepoznavanje neliberalnih praksi sa EU nivoa bi morale da prate ove napore.
EU zvaničnici bi trebalo da izbjegavaju projekcije o brzini integrisanja zemalja zapadnog Balkana. Članstvo ZB u Evropskoj uniji nije samo po sebi cilj već demokratizacija, poštovanje ljudskih prava, bolja ekonomska situacija, unaprijeđen kvalitet života građana, otvoreno društvo i bolji uslovi za aktivnosti organizacija civilnog društva, baš kao što se i kaže u pismu predsjednika Evropske komisije. Imajući u vidu da još uvijek nema boljeg okvira za demokratizaciju od onog koji nudi Evropska unije, važno je da retorika EU bude oslobođena “proračuna” kada će biti spremna za nove članice, jer to može da bude kontraproduktivno, posebno u nestabilnim zemljama na Zapadnom Balkanu.
S obzirom na to da Uniji predstoje aktivnosti na jačanju demokratije na nadnacionalnom nivou, kao i u samim državama članicama, ove aktivnosti bi trebalo da se odvijaju ”ruku pod ruku” istom dinamikom i posvećenošću sa demokratizacijom Zapadnog Balkana. Samo na taj način ovaj ”evropski projekat” može da opstane.
Like this:
Like Loading...
Politikon Network 
Uključivanje izrade Strategije za uspješno pristupanje Srbije i Crne Gore Evropskoj uniji u redosled planiranih koraka koji bi trebalo da vode ujedinjenijoj, jačoj i demokratskijoj Uniji je samo po sebi pozitivno. To što je Unija u prvi plan stavila Crnu Goru i Srbiju kod izrade ove strategije je prepoznavanje da su ove dvije države najviše odmakle u procesu integracije od zemalja Zapadnog Balkana i da u zacrtanom periodu i jedna i druga mogu dostići određeni nivo demokratizacije dovoljan za članstvo u EU. Međutim, dalje kroz proces integracije, EU bi trebalo da ”procijeni” spremnost za članstvo posebno i za Crnu Goru i za Srbiju. Od takve procjene bi trebalo da zavisi da li će pristupanje biti 2025, prije ili poslije zacrtane godine. Da li je to plan ili će EU političkom odlukom odrediti ”zajedničku spremnost” kada za tako nešto i sama bude spremna za sada nije jasno. Istovremeno, iako sada 2025. godina izgleda daleko i dalje je ne vidimo kao ”obećanu” i sigurnu godinu za punu integraciju.
Što se, pak, tiče dileme da li Unija želi da izbjegne pojedinačno pristupanje: EEC/EU je do sada prošla kroz dva pojedinačna proširenja, 1981. godine kada je Grčka postala deseta članica, i 2013. godine kada je 28 članica postala Hrvatska. U tom smislu pojedinačno pristupanje ne bi bilo presedan. Takođe, najviše problema u smislu prilagođavanja rada institucija zbog prijema novih članica Unija je imala nakon velikog proširenja 2004. godine i 2007. godine na zemlje centralne i istočne Evrope, i to zbog broja država koje su se priključile, ali i zbog toga što neke od njih nisu bile spremne za članstvo. Niz političkih odluka o prijemu novih članica, nemogućnost da odgovori na izazove ekonomske, kasnije migrantske, krize, manjka demokratije u državama članicama, nedostatka demokratske legitimnosti na EU nivou, ali i stanje u samim zemljama regiona, uticali su na obazriviji pristup EU prema Zapadnom Balkanu, ali sada bismo slobodno mogli reći da je pristup posatao previše obazriv. Pripremanje terena za pristupanje Crne Gore i Srbije EU 2025. godine bi trebalo bude mamac kako bi se lakše prihvatila najavljena i potencijalna godina pristupanja. To što Crna Gora već pregovara pet godina o članstvu, dokaz je da se reforme ne odvijaju željenom dinamikom zbog brojnih razloga, od kojih je najvažniji taj da bi otklon od ustaljenih praksi i dosledno sprovođenje zakona koštalo vladajuću partiju vlasti. Otuda odlučan zaokret i stvarno uspostavljanje vladavine prava i demokratije nužno traže bolne rezove i promjene u sistemu odgovornosti na svim nivoima. Međutim, jasnije smjernice i prepoznavanje neliberalnih praksi sa EU nivoa bi morale da prate ove napore.
EU zvaničnici bi trebalo da izbjegavaju projekcije o brzini integrisanja zemalja zapadnog Balkana. Članstvo ZB u Evropskoj uniji nije samo po sebi cilj već demokratizacija, poštovanje ljudskih prava, bolja ekonomska situacija, unaprijeđen kvalitet života građana, otvoreno društvo i bolji uslovi za aktivnosti organizacija civilnog društva, baš kao što se i kaže u pismu predsjednika Evropske komisije. Imajući u vidu da još uvijek nema boljeg okvira za demokratizaciju od onog koji nudi Evropska unije, važno je da retorika EU bude oslobođena “proračuna” kada će biti spremna za nove članice, jer to može da bude kontraproduktivno, posebno u nestabilnim zemljama na Zapadnom Balkanu.
S obzirom na to da Uniji predstoje aktivnosti na jačanju demokratije na nadnacionalnom nivou, kao i u samim državama članicama, ove aktivnosti bi trebalo da se odvijaju ”ruku pod ruku” istom dinamikom i posvećenošću sa demokratizacijom Zapadnog Balkana. Samo na taj način ovaj ”evropski projekat” može da opstane.
Share this:
Like this: